1843 yılında Şeyh Ali Efendi’nin ortanca oğlu olarak dünyaya gelen Şeyh Hasan Efendi, emsallerine göre iyi bir medrese eğitimi almıştır. Şeyh Hasan, Medrese tahsilini 12 yaşına kadar babası Şeyh Ali Sebiti Hazretleri’nin yanında İblaşiyye Palu’daki Medresesi’nde tamamladı. Daha sonra Diyarbakır Lice İlçesi’ne giderek Molla Muhammed’in Medresesi’nde okuyan Şeyh Hasan, bir müddet sonra Meneşkurt Kazası’na giderek Molla Ahmet’in yanında eğitim aldı. Bir müddet Muş medresesinde de eğitimini sürdürdükten sonra Göynük (Agnit) Nahiye Müderrisi Molla Feyzullah Efendi Haciyanlı’nın yanında ted- risatını ikmal etti ve 1297/1879’da icazetini aldı. Bir müddet Palı müftülüğü görevini de deruhte eden Şeyh Hasan, Şeyh Muhammed Serdi Licevi’den (ö.1912) Nakşibendiyye Tarikatı üzerine ders vermek için M.1892 yılında ikinci bir icazetname aldı.
Şeyh Hasan Efendi 7 evlilik yapmıştır. Bu evliliklerden 6 erkek 7 kız çocuğu dünyaya gelmiştir. Birinci eşi Ohi Nahiyesi’nden Zeynel Bey’in kızı Solmaz Hanım’dır. Solmaz Hanım’dan; 1.Şeyh Ali Rıza Küçük Efendi (ö.1877-1925), 2.Şeyh Feyzullah Efendi (ö.1890-1915), 3.Şeyh Mehmet (Muhammed) Şerif Efendi (ö.1886-1925) dünyaya gelmiştir. Şeyh Hasan Efendi’nin ikinci eşi Halime Hanım, Çan Şeyhleri’nden olan Şeyh Ahmet Çani Efendi’nin (ö.1884) kızıdır. Halime Hanım’ın erkek evlatları 1. Şeyh Abdulkadir Efendi (1894-1953) ile 2. Şeyh Sadi Efendi(M.1898-1976)’dir. Şeyh Hasan Efendi’nin üçüncü oğlu Erzurumlu Rabia Hanım’dan olan Şeyh Muhammed Tevfik Efendi(ö.1909-1962)’dir. Şeyh Hasan Efendi’nin diğer eşleri ise Kudret Hanım (Erzurumlu), Fatma Ha- nım (Beyhanlı), Sabriye ve Güllü Hanımlar’dır. Bu hanımlardan erkek evlatları olmamıştır. Şeyh Hasan Efendi’nin kız çocukları; Sıddıka, Rabia, Hayriye, Zeki- ye, Feride, Yümniye ve Zöhre Hanım-lar’dır. Sıddıka Hanım Palu Beyleri’nden İskender Bey ile evlenmiştir. Hayriye Hanım ise üç evlilik yapmıştır. (birinci evliliğini Melekanlı Şeyh Mahmud Efendi’nin oğlu Atik Efendi’yle; ikinci evliliğini Şeyh Tahir Efendi’nin oğlu Zülküf Efendi’yle; üçüncü evliliğini ise Hacı Haydar Kersi’nin oğlu Şeyh Abdullah ile), Zekiye Hanım, Şeyh Ahmed Çani Efendi’nin torunu Şeyh Fahrettin; Rabia Hanım, Şeyh Muham-med Said Efendi’nin oğlu Ali Rıza Efendi; Yümniye Hanım, Şeyh Tahir Efendi’nin oğlu Zülküf Efendi; Zöhre Hanım Şeyh Diyaddin oğlu Mahmut Efendi ile evlenmişlerdi
Şeyh Hasan Efendi Eseleri ; 1. İlm-i Mentık 2. İlm-i Vade’a (kelimenin Lügatte kullanılışı) 3. Ruyetil Hilal 4. İrade-i Cüziye konularında küçük risale şeklinde çeşitli eserler yazmıştır. Bu eserlerden olan İrade-i Cüziye Mevlânâ Hâlid-i Bağdâdî’nin bu konudaki görüşlerini ihtiva etmektedir.
Mevlânâ Hâlid’in önde gelen halifelerinden Şeyh Ali Efendi’nin oğlu Şeyh Hasan Efendi, çok sayıda talebe ve mürid barındıran Palu Tekke ve medresesinde ilim ve irşad faaliyetlerini birlikte yürütmektedir. Palu medrese ve tekkesinin herhangi bir geliri bulunmadığı gibi kalabalık bir ailesi bulunan Şeyh Hasan Efendi de fakirlik ve zarurete duçar olmuştur. Bu nedenle, Palu Kazası İdare Heyeti, Şeyh Hasan gibi davetçilere ( daiyana) yaptığı ihsanlarla temayüz etmiş Padişah’tan Şeyh’in makamına münasip bir maaş tahsisi talep etmektedir.
Kaynaklar; Mevlana Halid Bağdadi sempozyumu , 04-05 Mayıs 2017 , Osmanlı arşiv belgeleri Işığında Palau Halid Tekkesi ve Postnişinleri , M. Zahir Ertekin
