istanbul – fatih camii haziresinde

1803 yılında Harput’a bağlı Perçenç köyünde doğdu. Bu yüzden “Harputlu İshak Efendi” olarak da bilinir, ilk öğrenimini Harput’ta yapmış, daha sonra İstanbul’da Fatih Sahn-ı Seman Medreseleri’nde eğitimini  tamamlayarak icazetname almıştır. Sarf ilmini Abdullah el-Harputîi’den, nahiv ve mantık ilmini Seyyid Hacı Ali el-Harputi’den, belagat ve usul ilmini Mustafa el-Vidini’ den aldığı kaynaklarda yazılıdır. Tefsir ilmini Hacı Ömer el-Akşehirli’ den, kelam, felsefe (hikmet), hadis ve fıkıh ilmiyle beraber diğer akli ve nakli ilimleri ise, İmamzade olarak bilinen Muhammed el-Said’ den öğrenmiştir. Hocaları arasında, Müftüzade Seyyid Muhammed b. Yusuf ve Muhammed b. Hibetutlah b. Muhammed en-Naci’ nin de bulunduğu bilinmektedir.

Hoca İshak Efendi icazetini aldıktan sonra Harput’a giderek Meydan Camii Medresesi’nde görev yapmış, iki yıl kaldıktan sonra Istanbul’a dönmüştür. Fatih medreselerinde dersler vermiş, Valide Mektebi’nde hocalık yapmıştrr. Daha sonra Saray şehzadegan hocalısına getirilmiş, Sultan Abdülaziz Han’ in teveccühünü kazanmıştır. Ayrıca kendisine Huzur dersleri hocalığı görevi verilmiştir. Buradan 1868’de “Mevleviyet ihrazı” (Müderrislikten sonraki ilmiye rütbesi) dolayısıyla ayrılmıştır. Bu vesileyle, 1866-1870 tarihleri arasında dışarıdan gelen yabancı ilim adamlarıyla zaman zaman ilmi diyaloglarda bulunmuştur.

Harputlu İshak Hoca, Sultan II. Abdülhamid zamanında İstanbul payeliği rütbesini alarak Evkaf nezareti komisyonuna üye olarak atanmıştır. Ayrıca Darü’l-Maarif rüşdiye mektebi hocalısı, Isparta ve Medine kadılığı görevlerinde de bulunmuştur. Memuriyetten ayrıldıktan sonra tendini tamamen ilmi çalışmalara vermiştir.

11 Nisan 1892 tarihinde 89 yaşındayken vefat ederek Fatih Cami Haziresi’ne defnedilmiştir. “Şemsü’l-Hakika” ve “Ziyaü’l-Kulüb” adlı eselerinin yanında ayrıca kelama, sarf ve nahive ait risaleleri vardır. Bunlardan başka İbni Sina’nın meşhur “Şifa” adlı eserini “İstişfa fî Tercümetü’ş-Şifa” adı ile  Türkçe’ye çevirmiştir, fakat bu önemli tercüme yayımlanmamıştır.

Ya Erhame’r-Rahimin Ulema-yı amilin ve müellifin-i kiramdan Harputi meşhur Hace Ishak Efendİ’nin ruhiçün Fatiha. Fi 13 Ramazan sene 1309 Ey merhametlilerin en merhametlisi (Allah) İlmiyle amel eden ve kitaplar yazan bilginlerin önde gelenlerinden Harputlu (Elazığ) meşhur Hoca Ishak Efendi’nin ruhu için Fatiha. 11 Nisan 1892

Müminlerin muhibbi , dinsizlerin nasırı ” Şemsü’l Hakika” ve ” Ziyaü’l – Kulüb” gibi / bir çok telifti dinyyesiyle şöhret enkaz-ı afak olan ( Müslümanların dostu , dinsizlerin nasihatçısı, Şemsül  Dakika ve Ziyaul Lulüb gibi yazdığı bir çok dini eseriyle meşhur olan ) Merhum-ı müşarun aleyh ” Dostuyla dost olup / düşmanıyla uğraşan kul, efendisinin kapusundan ayrılmaz ” der idi. ( merhum ” dostuyla dost olup düşmanıyla uğraşan kul, efendisinin kapısından ayrılmaz” der di

Kaynak ; Türk Kültür ve Medeniyet Tarihinde Fatih Külliyesi , Ali Rıza Özcan , İBB yayınları