Bursa – Umurbey camii yanında

Umur Bey Mahallesi’nde, aynı isim ile anılan caminin yanındadır. Hemen yakınında Tofaş Anadolu Arabaları Müzesi yer alır. Cami Umur Bey tarafından 1455 (Hicri 859) yılından önce yaptırılmıştır. Cami ile birlikte oldukça zengin bir kütüphane de yaptırmıştır. Ayrıca cami içerisinde ceylan derisinden Hz. Ali tarafından yazılmış olduğu söylenen bir Kur’an-ı Kerim’in olduğu ancak 1860 yılında çalındığı ifade edilmektedir.

Türbe 4.60 x 4.60 m ebatlarında kare planlı olup duvarları tuğla ile örülmüştür. İçerisinde güzel taş işçiliği ile Umur Bey’in sandukası yer almaktadır. Türbenin üzeri kurşun kaplı kubbe ile örtülüdür

Osman Gazi’nin silah arkadaşı Aygud (Aykut) Alp’in oğlu Kara Ali Bey’in oğlu olan KaraDemirtaş (Timurtaş) Paşa’nın oğludur. Osmanlı tarihinde oldukça önemli yararlılıklar gösteren Oruç Bey, Yahşi Bey Ali Bey ve Mahmud Bey’in kardeşidir.

Umur Bey, Yıldırım Bayezid’in önem verdiği komutanlarından olup birlikte İstanbul kuşatmasına katılmış, Ankara Savaşı’nda babasıyla birlikte yaralanıp esir düşmüştür. Fetret devrinde önce Musa Çelebi’nin yanında yer almış, ardından Çelebi Mehmed’e destek vererek oldukça önemli görevler üstlenmiştir.

Bu dönemde Anadolu beylerbeyliğine getirilen Umur Bey, II. Murad döneminde ise vezirliğe atanmıştır. Umur Bey, vezirlik payesi taşıdığından ötürü Umur Paşa, hacca gittiğinden dolayı Hacı Umur Bey ve birçok savaşa katıldığından dolayı ise Gazi Hacı Umur Paşa olarak anılmıştır. Türbenin bulunduğu yerde cami, kütüphane ve hamam yaptırmıştır. Bunlara ilaveten akar teşkil etmesi için 1455 yılında Bursa çarşısında Tuz Hanı’nı yaptırmış, bununla birlikte muhtelif yerlerde bulunan köy ve arazileri, menkulleri, bağları, bahçeleri, değirmen ve evleri bu amaç ile vakfeylemiştir.

Hayırsever kimliği ile tanınan Umur Bey, Mudanya Mürseller Köyü’nde, Apolyont yakınlarında cami ve kervansaray (Issız Han olabilir), Bergama’da medrese ve hamam, Afyonkarahisar’da cami, medrese, hamam ve han, Edirne Muradiye’de cami, Biga’da cami ve hamam yaptırmıştır. Bunların yaşaması için gelir getiren mülklerini vakfeylemiştir. Vakfiyesini dönemin önemli ulemalarından Molla Hüsrev (Feramuz oğlu Mehmed Efendi) tanzim eylemiştir. Halk arasında çok sevilen Umur Bey adına birçok yöre ve şehirde mahalle, semt ve köyler bulunur.

Umur Bey emlak ve arazilerin ilk olarak tahrir çalışmasını Amasya’da yaparak bunu kitap haline getirmiştir. Türkçeye çok önem veren Umur Bey, başta birçok tıp kitabı olmak üzere büyük servetler harcayarak pek çok eserin Türkçeye çevirisini yaptırmıştır. Türkçe konusunda ilmi araştırmalar ve girişimlerde bulunmuş, vakfiyesini de Türkçe olarak yazdırmıştır. Yaptırmış olduğu caminin kitabesi de yine Türkçedir. Vakfiyesinde vakıfları yanlış amaç ve yerde kullananlar konusunda çok kesin bir dil ile açıkça bedduada bulunmuştur.

Kaynak ;Bursa’nın Manevi Değerleri Gezi Rehberi , Bursa Büyükşehir Belediyesi yayınları