İstanbul – Sultanahmet – tapu dairesi içinde

Sultanahmet semtinde, günümüzde Tapu-Kadastro Müdürlüğü tarafından kullanılan ve eskiden Defter-i Hakani binası olan yapının içindeki mezar ve mezarda yatan Server Dede’nin hikayesi oldukça ilginçtir

Binanın ikinci katında, koridorun sol tarafında bu­lunan mezar, bilinen mezarlardan biraz daha uzundur. Baş ve ayak şahideleri de farklı bir görünüm arz eder. Ayak taşı üze­rinde kitabe ve süsleme bulunmayan mezarın şahideleri birbi­rinin aynıdır.

Server Dede, Sultan I. Mahmud devrinde “Defter-i Hakani” yani “Tapu ve Kadastro Dairesi”nde “defter emini” olarak çalışan bir görevliydi. Görevine o kadar sadıktı ki bir gün arazilerle ilgili bir ihtilaf üzerine dönemin padişahı I. Mahmud tarafından kendisinden istenen kayıt defterlerini vermemiş, gerekçe olarak da Fatih Sultan Mehmed’in kanunnamesine göre Defterhane’den gece vakti defter çıkarılmasının men edil­diğini göstermiş ve “Sultanımız af buyursunlar, defterleri çı­kartamam” diyerek isteği reddetmiştir. Bu cevapla gazaba gelen sultan, Server Dede’nin idamını ferman buyurmuştur. Sabah olduğunda huzura kabul edilen sadrazam, Server Dede’nin haklılığından bahsedince Sultan I. Mahmud pişman olmuş ve yeni bir fermanla idam kararının uygulanmamasını emretmiş­ tir. Ancak iş işten geçmiş ve Server Dede çoktan idam edilmiş­tir. Görevi uğruna canını veren bu sadık memura yaptığına çok üzülen I. Mahmud, defter emininin Defterhane’ nin bahçesine gömülmesini emretmiştir. Bugün üzerinde metal bir şebeke ve çitlembik ağacı bulunan mezarın hazin hikayesi bu şekildedir.

Mezar kitabesi dışında mermer üzerine iki satır ha­linde celi ta’lik yazıyla yazılan ibare mezara ait duvarın ortasına asılmıştır. Yeşil renge boyanmış kitabede,

“Ser verüb sır verme­ yen Server Dede ruhuna ihlas ile el-Fatiha” yazılıdır.

Baş taşı kitabesinin serpuşu sarık şeklindedir. Me­zarın baş taşı üzerinde iki bölüm halinde toplam dört satırlık kitabe yer alır. Celi sülüs hatla ve girift şekilde dönemin yazı anlayışıyla yazılan kitabenin tarih kısmı ikinci satırın altında, orta kısımda bulunur. Mezar taşlarının süslemesi daire ve dikdörtgen deliklerden oluşmaktadır. Baş taşının okunuşu şöyle­ dir:

”Davasında yok güzafı ser verüb sır vermemiş
Kadr-danan bu ki her dem okur İhlas Fatiha
20 Ra (Rebiülevvel) sene 1180 (m. 26Ağustos 1766)

Sırrı içün serini terk edenin şahididir
Anın içün menzili Defter-i Hakani’dir”

Kaynak ; İstanbul’un 100 Mezartaşı , Ali Rıza Özcan , İBB Yayınları .