Ana Sayfa>(Sayfa 24)

Yunus Ata

Türbe, Güney Kazakistan Bölgesi’nde Kentau merkezinin İkan köyünde yer almaktadır. Hoca İshak yazmış olduğu “Hadikatü’l-Arifîn” isimli eserinde Yaşlığ Yunus Ata, İbrahim Ata’nın hocası olduğu ve kendisinden (vefat ettikten) sonra İbrahim Ata’nın Süksük Atadan ders almasını vasiyet ettiği söylenmektedir. Ayrıca yine “Hadîkatü’l-Arifîn” de Yunus Han isminde bir idarecinin babası İsmail Ataya mürid olduğunu, dünyevi işleri terk edip dervişliğe yöneldiğini ve Otluk Yunus lakabıyla anıldığım nakleder.

Azizlerhan İşan

Özbekistan’ın Taşkent şehrindeki Şeyhantahur semtinde, Azizlarhan mescidi avlusunda yer almaktadır. Halk arasında Azlarhan îşan mescidi ve mezarı denilir. Mescit, uzmanlar tarafından birkaç defa incelenmesine rağmen onun ne zaman yapıldığı ve kimin yaptırdığı konusunda kesin bilgi yoktur. Sadece 18. Yüzyılın ilk yıllarına ait olduğu tahmin edilir.

Hoca İshak B. İsmail Ata

Kazakistan – Güney Kazakistan – Turbat kasabası.

XIV. yüzyılda Taşkent ile Sayram arasındaki İspicab’da halkı irşad ile meşgul olmuştur. XIV. Yüzyılın ortalarında yazılmış olan “Hadikatu’l-Arifin”, hem genel anlamda tasavvuf, hem de ilk Yesevi şeyhlerinin düşüncelerini günümüze aktaran en eski eserlerden biridir. Kabri İspicab’ın (isficab) Hüziyan nahiyesinin Türbet diye anılan kasabasındadır. Bu kasaba bugün Kazakistan’ın güneyinde, Çimkent ile Taşkent arasındaki Kazıgurt ilçesinin doğusunda olup Turbat diye anılmaktadır. Emir Timur, mezarının üzerine bir imaret inşa ettirmiştir. Hadikatü’l-Arifî’ne göre silsile geriye doğru şöyle gider: İsmail Ata, İbrahîm Ata, Süksük Ata, Süfi Muhammed Danişmend, Hakim Ata, Ahmed Yesevî. Günümüzde mezarı. Güney Kazakistan Bölgesi’nde Lenin merkezinin Turbat köyünde yer almaktadır.

Süzük Ata (Süksük Ata)

Özbekistan’ın Taşkent ilindeki Beşağaç mahallesinde bulunmaktadır. Sembolik mezarlar arasında Süzük Ata’yla ilgili bilgilere çok rastlanmaktadır. Süzük Ata Hakim Atanın evlatlarındandır. A. Nasirov un sunduğu bilgilere göre Süzük Ata, İsmail Atanın küçük oğludur. Muhammed Şerif Hüseynî’nin ”Hüccet el-Zakirîn” isimli eserinde bu zat, Süzük Ata veya Süksük Ata şeklinde anılır. Asıl ismi ise Mustafa Kuludur. Sayramda doğmuştur. Neden böyle ad verildiği konusunda Büzürgani Sayram eserinde onun kaşlarının kalın ve gözlerinin ela olduğunu ve Ahmet Yesevi ona “Süzüğüm geldi, gel yavrum” dediğini bilgi olarak getirir. Başka bir kaynakta getirildiğine göre, Mustafa Kulu 1140-1217 yıllannda yaşamış olup, Ahmet Yesevinin Gevheri Huştaç adlı kızının küçük çocuğudur. Mevcut şecere bilgilerinde; Gevher Huştaç’ın Süleyman Veliyle evlendiğini fakat onların çocuklarının olmadığını görürüz. Süzük Ata büyüyünce Taşkent’in Beşağaç semtindeki Çukurköprü, Mirler ve Çakar mahalleleri arasına gelip yerleşir. Süzük Ata el sanatı ustalarından biri olup, sonradan onun yaşadığı mahalle Süzük adını almıştır.

Safi Muhammed Danişmend Zernuki

“Mir’a-tü’l-kulub” isminde eseri bulunmaktadır. Bazı araştırmacılar Danişmend’in Ahmet Yesevînin üçüncü bazıları ise dördüncü halifesi olduğunu belirtmektedir. Muhammed Danîşmend, Ahmed Yesevi’nin ağabeyi Hace Sadr(eddîn) ibn İbrahim’in oğlu ve Yesevî’nin ise öz yeğeni olup önde gelen Yesevi halifelerindendir. Hazinî’nin Cevahiru’l-Ebrar’ın da Yesi dergahındaki ilk postnişin olarak birinci halife olarak gösterir. Otrar’da tekke kurmuş ve kırk yıl irşad faaliyetinde bulunduktan sonra burada vefat etmiştir. Mezarı Kazakistan’ın Otrar şehrindeki Süfihanede’dir.

Sadr Ata (Sadreddin Muhammed)

Muhammed Alim Sıddiki’nin ”Lemehat min nefehati’l-kuds” isimli eserinde Sadr Atanın mezarının Taşkent’ten 2 fersah uzakhktaki Orta Sarayda olduğu geçmektedir. 737 yılında tasnif edilmiş ”Tuhfet’ül-ensab el-Alaviye” isimli eserin müellifi Hoca Abdurrahim Hisari, Sadr Ata mezanrının Köhek’te olduğunu, 1697 yılında yazılan ”Huccet’uz-Zakirin” isimli eserin müellifi Muhammed Şerif b. Muhammed’in ise bu mezarın Taşkent’ten 2 fersah uzaktaki Evser'(?) de bulunduğunu söyler. Sadr Ata, Kuzey Türkistan’daki Sarayçık’a giderek Altınorda hükumdarı Özbek Han’ı İslam’a davet ederek Özbek Han ile birlikte 70 bin Türkü Müslüman yapmıştır.