İstanbul – Beyoğlu – Galata Mevlevihanesinde
……….
Şeyh Mehmet Ruhi Dede (k.s.)
Esrar Dede (k.s.)
İstanbul – Beyoğlu – Galata Mevlevihanesi
On sekizinci yüzyıl divan şairlerinden ve Mevlevi şeyhlerindendir. Asıl adı Seyyid Mehmed’dir. 1162 (m.1748) yılında İstanbul’da doğdu. 1211 (m. 1796) yılında Galata Mevlevi hanesinde vefat etti. Arapça , Farsça , Yunanca , Latince ve İtalyanca biliyordu. Bir ara yolu Galata Mevlevihanesi’ne düştü. O sırada dergah şeyhi , Şeyh Galip Hazretleri idi. Düştüğü gibi de orada kaldı. Yetişti , kemale erdi ve Esrar Dede olarak anılmaya başladı.
Esrar Dede ve mürşidi Şeyh Galip’in Osmanlı Sultanı III. Selim Han’a tam bir muhabbet ve bağlılıkları vardı. Bu durum , Sultan’ın aleyhinde olanların onlar hakkında ileri geri konuşmalarına sebep oluyordu. Bunlara karşı Esrar Dede bir gazelinde ;
Ne Süleyman , ne Selim’in kuluyz ,
Hazret-i Rabbi Rahim’in kuluyuz ,
Hüsrev-i aleme yok minnetimiz ,
Öyle bir Şah-ı kerimin kuluyuz.
Diyerek çok güzel cevap vermiştir.
Esrar Dede hazretleri Miraç gecesine tesadüf eden bir gecede , 1211 (m. 1796) yılında Galata Mevlevihanesi’nde vefat etti. Bu sırada henüz kırk dokuz yaşındaydı. ¹
Ömrünün son dokuz yılını geçirdiği bu Mevlevihane’nin bahçesine defnedildi. Hocası Şeyh Galip’in söylediği şu tarih rubaisi mezar taşında yazılıdır :
Esrar Dede çileyi hatm ettiği dem
Sırr oldu serin hırka-i tabuta çeküp
Galip dedi tarihin efsus efsus
Hemdemlerini hayran kodı Esrar göçüp. 1211
( Esrar Dede çileyi bitirince , tabut hırkasını başına çekip gizlendi. Galip ne yazık ki onun tarihini “ Arkadaşlarını Esrar hayran koyup göçüp gitti ” diye söyledi. ) ²
Yüce Allah sırrını mukaddes ve mübarek kılsın.
______________________________________
Kaynaklar ;
¹ Pamuk Yayıncılık , “ İstanbul Ve Anadolu Evliyaları ”
² Türkiye Gazetesi Yayınları , “ İstanbul Evliyaları ”
Abdulbaki Dede (k.s.)
İstanbul – Beyoğlu – Galata Mevlevihanesi
………
Şeyh İsa Dede (k.s.)
İstanbul – Beyoğlu – Galata Mevelevihanesi
………
Gavsi Ahmed Dede
İstanbul Beyoğlunda ; Galata mevlevihanesinde
On yedinci asır Anadolu velilerindendir. İsmi Ahmed , mahlası Gavsi’dir. Gavsi Ahmet Dede diye meşhur olmuştur. Büyük veli Ahmed-i Bican hazretlerinin torunlarındandır. İstanbul’da doğmuştur. Doğum tarihi belli değildir. Mevleviyye’ye mensuptur.
Küçük yaştan itibaren ilim tahsiline başlamış icazet ve diploma almıştır. Selanik kadısının yanında naiblik yaparken kalbine aşk ateşi düşmüş tasavvufa büyük alaka duymuştur. Selanik’ten ayrılarak Bursa’ya geldi. Bursa Mevlevihanesi Şeyhi olan Salih Dede’ye talebe oldu. Dört sene süren talebelikten sonra hocasının emir ve tavsiyesi üzerine Konya’ya gitti. Uzun müddet Konya’da kalıp Mevlevi tarikatının usulüne göre hırka giydi. On atlı sene müddetle seyahat edip insanlara İslamiyet’in emir ve yasaklarını anlattı.
Hocası Salih Dede Efendi’nin vefatından sonra İstanbul’a geldi. Mesnevihan okuyucusu oldu. Yazdığı şiirlerden dolayı Gavsi mahlasını aldı. Aldığı manevi bir işaret üzerine evinde inzivaya çekildi. İbadet ve zikir ile meşgul oldu. Daha sonra yirmi bir yıl Galata Mevlevihanesi şeyhliğinde bulundu.
Bir gün Halvetiyye yolu büyüklerinden Muhammed Nasuhi Üsküdari Hazretlerinin Üsküdar’da yaptırdığı dergah açılışına davet edildi. Gavsi Ahmed Dede , Üsküdar’a gitmek için sahile vardıklarında havanın rüzgarlı ve denizin dalgalı olduklarını gördüler. Yanında bulunan bazı kimseler bu durumda yola çıkılamayacağını söylediler. Halbuki Gavsi Dede , verdiğimiz sözü tutmalıyız ve Üsküdar’a gitmeliyiz diyordu. O sırada deniz üzerinde bir gemi peyda oldu. Gavsi Dede ve onun büyüklüğünü bilen talebeleri hemen gemiye bindiler. Deniz bir müddet durgunlaştı. Allahü Teala’ya tevekkül edip gemiye binen Gavsi Dede yanındakilerle beraber sağ salim karşı kıyıya ulaştı.
Gavsi Ahmed Dede , Galata Mevlevihanesi şeyhi olarak görev yaptığı sırada 1697 ( H.1109 ) yılında vefat etti. Kabri Galata Mevlevihanesi bahçesindedir. ¹
Gazel
Kure-i aşk-ı Huda’dır Hankah-ı Mevlevi
Pute-i İksır-i Hikmettir kulah-ı Mevlevi
Ceşm-i zahir-bin kullanmaz meani seyr eden
Dide-i dilden zuhur eyler nigah-ı Mevlevi
( Mevlevi dergahı , Hak aşkının madenidir. Mevlevi külahı da hikmet iksirinin hazırlandığı bir potadır. Mana alemini seyreden zahiri gören gözü kullanamaz. Mevlevinin bakışı gönül gözünden ortaya çıkar. ) ²
___________________________________________________
¹ Türkiye Gazetesi Yayınları , “ İstanbul Evliyaları ”
² Hocazade Ahmet Hilmi , “ Ziyaret-i Evliya ”